استعدادیابی در فوتبال

استعدادیابی نظامدار و برنامه های رشدی در ورزش هایی که موفقیت در آن ها  به ویژگی های آنتروپومتریکی،فیزیولوژیکی و مهارت های حرکتی بستگی دارد،گسترش پیدا کرده است.بسیاری از باشگاه ها ، بازیکنان مستعد  را در سنین نسبتا پایین ثبت نام می کنند و تحت برنامه های تخصصی قرار می دهند تا توانایی های آنان را تکمیل کنند. بنا براین انتخاب، رشد و راهنمایی حرفه ای بازیکنان جوان در صدر اولویت های بسیاری از باشگاه های درجه اول قرار گرفته است تا بتوانند مقام و وضعیت تجاری و ورزشی شان را حفظ کنند.
به هر حال شناسایی  عناصر کلیدی استعدادیابی و فرایند پرورش استعداد در فوتبال نکته ای کلیدی است. با توجه به اینکه بر خلاف رشته های انفرادی،  در این ورزش معیار عینی  مشخصی برای عملکرد جود ندارد شناسایی استعداد ها در این ورزش پیچیده و مستلزم رویکردی چند رشته ای است. پیشبین های بالقوه ی استعداد فوتبال، متغیر های آنتروپومتریکی ، فیزیولوژیکی ، عصبی حرکتی ، ادراکی شناختی و روانی اجتماعی هستند. تا به حال ،فرایند استعدادیابی در باشگاه ها اغلب به صورت غیر علمی انجام شده است .  بنا بر این ایجاد یک مدل ملموس و کاربردی  می تواند 1- با مشخص کردن متغیر هایی که فوتبالیست های نخبه را از غیر نخبه ها جدا کندو 2- فراهم کردن قالبی برای ارزیابی عینی برنامه های استعدادیابی و پرورش استعداد، این فرایند را  تسهیل کند.
برخی از تحقیقات استعدادیابی به مقایسه ی بین بازیکنان  جوان حرفه ای  با بازیکنان سطح رقابتی یا نخبه در یک سطح  مشخص رشدی پرداخته اند . اما این ارزیابی بازیکنان جوان با توجه به زمان بندی و ضربآهنگ تغییرات اندازه ی بدن ، ظرفیت های کارکردی و تبحر حرکتی در حین بلوغ و جهش رشدی،  مخلوط می شود . سن ، وضعیت بالیدگی و اندازه ی بدن  سهم زیادی در تغییرات ظرفیت های کارکردی(استقامت، سرعت و قدرت) دارند  اما در مهارتهای مختص فوتبال(کنترل توپ، دریبل، پاس و شوت )، در بازیکنان 13-15 ساله ، سهم نسبتا اندکی دارند.
GYSP(پروژه ی فوتبال نوجوانان خنت ) یک مطالعه ی طولی مختلط  5ساله  روی نمو،بالیدگی و عملکرد بازیکنان جوان بود. در آغاز، 160 بازیکن جوان (دامنه ی سنی 10.4 تا 13.7)  در این تحقیق شرکت کردند.اندازه گیری های بعدی ، بطور سالانه ، تا 5 سال انجام شد. به جای آزمودنی هایی که از تحقیق خارج می شدند( به دلیل آسیب دیدگی یا انتقال به باشگاهی که در تحقیق شرکت نداشت) بازیکنان جدید جایگزین شدند که در پایان پنج سال، نمونه ی طولی مختلط به 232 بازیکن رسید.آزمودنی ها به سه گروه بازیکنان نخبه(بازیکنان حاضر در باشگاه های  دسته اول یا دوم نوجوانان) ، زیر نخبه( بازیکنان تیم های دسته ی سوم یا چهارم نوجوانان)و غیر نخبه(بازیکنان تیم های محلی) تقسیم شدند. همچنین ،آزمودنی ها بر اساس سن تقویمی به طبقات زیر 13سال(12.0 تا 12.9)، زیر 14سال(13تا13.9)،زیر 15سال(14.0 تا 14.9)و زیر 16 سال (15.0 تا 15.9) دسته بندی و علاوه بر دروازه بان ها،آزمودنی های زیر 12سال و بالای 16 سال از تحقیق خارج شدند.بنابر این مطالعه محدود به مدافعان،هافبک ها و مهاجمان شد.
سن تقویمی، ابعاد بدنی ،ظرفیت های کارکردی و سن اسکلتی به طور سالانه مورد اندازه گیری قرار گرفت. قد و وزن با قدسنج و ترازو های با دقت های 0.1 سانتیمتر و 0.1 کیلوگرم اندازه گیری شدند. ضخامت چربی زیر پوستی ،در نواحی گیجگاهی، چانه ای، دوسر بازو، سه سر بازو، تحت کتفی، میان آگزیلاری، سینه ای، شکمی، فوق خاصره ای، فوق کشککی و داخلی ساق پا، با استفاده از کالیپر هارپندن اندازه گیری شد. دور بازو( خم شده و بازشده)، وسط ران وقطور ترین قسمت ساق با استفاده از متر فلزی و  فاصله ی بین دواپی کندیل ران و دو اپی کندیل بازو ، با استفاده از کالیپر پهن شونده اندازه گیری شدند. سن اسکلتی نیز توسط یک پژشک متخصص کودکان به روش TW2 انجام شد.                                 
 آزمون اصلی برای ظرفیت های کارکردی از مجموعه آزمون  EUROFIT اقتباس شد. ظرفیت های کارکردی با استفاده از آزمون های  نشستن و رساندن (انعطاف پذیری)، پرش طول ایستادهJ(توان انفجاری)،قدرت قدرت چنگ زدن دست ( قدرت ایستا)، آویزان شدن با بازوهای خم شده (قدرت و استقامت عضلات بالاتنه)، دراز نشست(قدرت و استقامت عضلات شکم)،دوی رفت و برگشت(سرعت و چابکی)، دوی رفت و برگشت استقامتی (استقامت قلبی عروقی) از مجوعه آزمون EUROFIT  اندازه گیری شدند. آزمون پرش عمودی (برای سنجش توان انفجاری) و دوی رفت و برگشت سریع(برای سنجش ظرفیت بی هوازی) نیز مورد استفاده قرار گرفتند. آزمون سنجش  ظرفیت بی هوازی شامل 300متر دویدن بود که به پنج رفت و برگشت متوالی در فواصل50و 10،20،30،40  متر تقسیم شد.دو آزمون سرعت ویژه ی فوتبال نیز مورد استفاده قرار گرفت. در آزمون اول دوی سرعت سی متر با استارت متحرک انجام شد و بهترین رکورد از بین سه تکرار ثبت شد. در آزمون دوم نیز دوی سریع 10×5 ،دو بار اجرا و رکورد بهتر ثبت شد.
برای سنجش مهارت های اختصاصی فوتبال، 4 آزمون مورد استفاده قرار گرفت.  در آزمون  دریبل مارپیچ ، بازیکن توپ را از بین  9مخروط  که  به فاصله ی دو متر ازهم قرار داده شده بودند عبور می داد و دوباره به نقطه ی شروع بر می گشت. این آزمون دوبار تکرار و رکورد بهتر ثبت شد. در آزمون پاس بلند، بازیکن توپ را از فاصله ی بیست متری به ناحیه ای می فرستاد که به سه دایره ی هم مرکز به قطر های 3،6و 9.15 متر تقسیم شده بود. 10ضربه،( پنج ضربه با هر پا) اجرا و بسته به دایره ی فرود توپ3،1،2 امتیاز به هر ضربه تعلق می گرفت و مجموع امتیاز ثبت  می شد. در آزمون دقت شوتزنی، بازیکن از فاصله ی بیست متری به منطقه ی هدفی به پهنای 20 متر شوت می زد.منطقه ی هدف به 5 دروازه ی موازی تقسیم می شد: مرکز به پهنای دو متر(3امتیاز)،دو ناحیه ی 3متری در دو طرف مرکز(2 امتیاز) و دو ناحیه ی 4 متری در دو انتها(1امتیاز) . با هر پا پنج شوت زده می شد که حداکثر مجموع امتیاز به 30 می رسید.  در آزمون روپایی زدن،  تعداد تماس ها با توپ قبل از فرود آن شمرده می شداین آزمون نیز دوبار اجرا می شد و حداکثر امتیاز آن 200 بود همه ی آزمون های مهارتی فوتبال در زمین فوتبال و با لباس و کفش فوتبال انجام شد.

یافته های تحقیق
وضعیت بالیدگی (یعنی تفاوت بین سن اسکلتی و سن تقویمی)، در همه گروه های سنی تاثیر مهمی بر ویژگی های |آنتروپومتریکی، داشت. همچنین وضعیت بالیدگی در بازیکنان زیر 14سال و زیر 15سال بر قدرت ،توان و انعطا ف پذیری  و در بازیکنان زیر 15سال و زیر 16سال بر  سرعت و استقامت قلبی عروقی تاثیر مهمی داشت.اما این عامل ، تنها در گروه زیر 14سال اثر مهمی بر مهارت های ویژه ی فوتبال داشت. از نظر ویژگی های آنتروپومتریکی ، به غیر از)SSK  شاخص چربی زیر پوستی) در گروه زیر 15سال، در هیچ یک از گروه های سنی ،بین ورزشکاران نخبه ،زیر نخبه و غیر نخبه تفاوت مهمی وجود نداشت. در گروه زیر 15سال، بازیکنان نخبه و زیر نخبه چربی زیر پوستی کمتری نسبت به غیر نخبه ها داشتند.
ازنظر قدرت و توان ،در همه ی گروه های سنی بین سه سطح آزمودنی ها تفاوت وجود داشت. در گروه زیر 13سال و زیر 14سال،اغلب تفاوت بین نخبه ها وغیر نخبه ها بود. علاوه بر این بازیکنان نخبه و زیر نخبه ،در گروه های زیر 14سال،زیر 15سال و زیر 16 سال ،در  BAH(آویزان شدن با بازوی خمیده) , VTJ ( پرش عمودی) بهتراز غیر نخبه ها عمل کردند. انعطاف پذیری در زیر13ساله ها و زیر 14ساله ها بین سطوح مختلف تفاوت نداشت اما در گروه های سنی زیر 15 سال و زیر16 سال، بازیکنان نخبه انعطاف پذیری بهتری داشتند.
در آزمون های سرعت، به طور کلی، درهمه ی گروه های سنی ورزشکاران نخبه عملکرد بهتری داشتند اما تفاوت ها در   گروه های زیر 13سال و زیر 14 سال بارزتر بود.در آزمون های استقامت قلبی عروقی نیز ، در همه ی گروه های سنی بازیکنان نخبه و زیر نخبه بهتر از همتایان غیر نخبه یشان عمل کردند. در گروه های زیر15سال وزیر 16 سال، تفاوت زیادی بین بازیکنان نخبه و زیر نخبه  نیز وجود داشت.
در مهارت های اختصاصی فوتبال،نخبه های زیر 13سال در دریبل،پاس بلند و روپایی زدن عملکرد بهتری نسبت به           غیر نخبه ها داشتند. در گروه های زیر 14 ساله و زیر 15 ساله ، بازیکنان نخبه و زیر نخبه در دریبل، پاس بلند و روپایی عملکرد بهتری نسبت به غیر نخبه ها داشتند.در گروه سنی زیر 16 سال، بازیکنان نخبه درآزمون های پاس بلند ، روپایی و دریبل عملکرد بهتری نسبت به همتایان زیر نخبه و غیر نخبه ی خود داشتند.
نتایج تحلیل ممیز نشان داد که ترکیب دو معیار استقامتی، دو معیار تکنیکی و دو معیار سرعتی ،در گروه های زیر13 سال و زیر 14 سال به خوبی بازیکنان را طبقه بندی می کرد.در هردوی این گروه ها تعیین کننده ترین عامل، مهارت تکنیکی مختص فوتبال و دردرجه ی بعد، دو عامل سرعتی( رفت و برگشت سریع و دوی سرعت 30 متر) بودند. درمقابل، در گروه های زیر 15سال و زیر 16 سال، ESHR (دوی رفت و برگشت استقامتی)مهمترین عامل تعیین کننده بود اما شایستگی های تکنیکی و سرعتی نیز نقش داشتند. در متغیر های مربوط به قدرت، تنها قدرت و استقامت عضلات شکم در بازیکنان زیر 15 سال در مدل پیش بینی قرار گرفت. انعطاف پذیری(آزمون نشستن و رساندن دست) دومین عامل مهم در بازیکنان زیر 16 سال بود.
بحث
ویلیامز و ریلی پیشنهاد کرده اند در بازیکنان جوان ، مقیاس های فرایند اجرا پیش بین های مناسب تری برای پتانسیل ورزشی هستند. این مطالعه مقیاس های نتیجه ی اجرا را  در یک تحلیل مقطعی بازیکنان نوجوان در چهار گروه سنی مورد استفاده قرارداد. وضعیت بالیدگی زیستی(اختلاف بین سن اسکلتی و سن تقویمی) اندازه بدن، چربی زیرپوستی و مهارتهای مختص فوتبال را در.بازیکنان نوجوان تحت تاثیر قرار می دهد.هنگامی که وضعیت بالیدگی از نظر آماری کنترل شد، تنها برتری بازیکنان نخبه چربی زیرپوستی کمتر بود. بازیکنان زیر 15 سال و زیر16 سال  بهترین نتایج را در انعطاف پذیری نشان دادند. بازیکنان نخبه در قدرت و توان نسبت به غیر نخبه ها عملکرد بهتری داشتند اما بازیکنان زیر نخبه دراین آیتم ها تفاوتی با دو سطح دیگر نداشتند. همین وضعیت در آزمون های سرعت در گروه های سنی زیر 13سال،زیر 14 سال وزیر 15 سال وجود داشت.  در آزمون های استقامت هوازی و ظرفیت بی هوازی نیز برتری با بازیکنان نخبه بود.
درآزمون های مهارتی تنها نتایج دریبل بین سطوح مختلف  متفاوت بود.نکته ی جالب این بود که دقت شوتزنی توان تشخیصی ضعیفی نشان داد و بین چهارگروه سنی نیز تفاوت چندانی مشاهده نشد.این بدان معناست که آزمون شوتزنی ممکن است آیتم مهمی درمدل های استعدادیابی نباشد.
روی هم رفته، نتایج این پژوهش نشان داد که متغیر های کارکردی در مقایسه با متغیر های آنتروپومتریک ،توان تشخیصی بهتری دارند.در حالیکه تفاوت بین بازیکنان محلی دریک سو و بازیکنان نخبه و زیر نخبه در طرف دیگر در اویل نوجوانی ازقبل مشخص بود؛ ممکن است تمایز بین بازیکنان نخبه و زیر نخبه در مراحل بعدی پیشرفت نوجوانان آشکارتر شود. درحالیکه به طور متوسط 18سالگی سن حیاتی برای تصمیم گیری درباره ی  ادامه دادن فوتبال است، پیشنهاد شده است که رسیدن به عملکرد ماهرانه  حداقل 10 سال طول می کشد. بازکنان زیر21سال اغلب به خاطر فرصت کم بازی مشکلاتی را در پیشرفت ازرده ی  نوجوانان به بزرگسالان تجربه می کنند.بنا براین ممکن است درابتدای بزرگسالی(رده ی زیر 21سال)،بین بازیکنان نخبه(بین المللی ودسته اول)،بازیکنان زیر نخبه ( نیمه حرفه ای یا دسته های پایین تر)، تفاوت بزرگتری وجود داشته باشد.
در گروه های زیر13سال و زیر14سال سرعت و تکنیک فوتبال عوامل مهم متمایز کننده بودند اما دربازیکنان زیر 15 سال و زیر 16 سال استقامت هوازی عامل تعیین کننده بود. قدرت/استقامت تنه، چربی زیر پوستی،سرعت و توانایی دریبل کردن عوامل تعیین کننده ی مهم دیگر در گروه سنی زیر 15 سال بودند.
تغییر پذیری عوامل تعیین کننده در بازیکنان نوجوان می تواند به خاطر زمان بندی متفاوت جهش رشدی و بالیدگی جنسی  و به این ترتیب زمان بندی تمرین پذیری مولفه های جسمانی باشد. استعدادیابی یک فرایند پویاست و باید در درازمدت فرصت هایی رابرای پرورش استعدادها فراهم کرد.مارتیندال و همکاران ( 2005 Martindale et al)چهار خصیصه ی مهم را درفرایند تبدیل استعداد  به ورزشکار نخبه مورد تاکید قرار دادند:  اهداف و روش های بلند مدت، دامنه ی گسترده ای از حمایت ها و تشکیلات منسجم، تمرکز بر پرورش مناسب و نه بر انتخاب سریع و تمرکز بر تفاوت های فردی دررشد.اگرچه نتایج این مطالعه ی مقطعی روی نمونه ی طولی مختلط، برای استعدادیابی  مفید است اما نیاز به تحلیل های طولی احساس می شود. نکته ی دیگر اینکه ویژگی های شناختی ادراکی، تاکتیکی و  روانی مورد توجه قرار نگرفتند. مقادیر مرجع (نورم)مختص سن برای  نمونه ی کلی از نوجوانان فوتبالیست، میتواند هم در شناسایی استعداد ها و هم فرایند پرورش استعداد یاری گر مربیان و تمرین دهندگان باشد.
 آن چه  پیش از این دراین موضوع می دانستیم
انتخاب،پرورش و راهنمایی حرفه ای بازیکنان جوان در بسیاری از باشگاه ها ی بزرگ ، یک امر مهم درنظر گرفته می شود.
استعدادیابی در ورزش های تیمی مثل فوتبال  پیچیده  و  مستلزم یک رویکرد چندمتغیری است.
ارزیابی بازیکنان جوان بواسطه ی تفاوت های فردی در جهش رشدی، ظرفیت های کارکردی و تبحر حرکتی در حین بلوغ، دشوار می شود.



آ ن چه این پژوهش بر معلومات ما افزود:
سرعت و تکنیک های فوتبال  عوامل مهم مشخص کننده در بازیکنان زیر13سال و زیر 14سال هستند اما در رده های زیر 15 و زیر 16 سال استقامت هوازی عامل مهم تر است.
عوامل متمایز کننده  بین بازیکنان نوجوان ممکن است با توجه به زمان بندی و آهنگ جهش رشد نوجوانی  متفاوت باشد.
شناسایی و پرورش استعداد فرایندی پویاست و برای نوجوانانی که در بلوغ و پیشرفت متفاوتند ، فرصتهای افتراقی و متمایزکننده ای باید فراهم شوند.


پ.ن:آرسن ونگر یکی از بزرگترین متخصصان در این زمینه می باشد