جشن تولد هجده سالگی حضور آرسن ونگر در آرسنال

آرسن ونگر اعتراف کرد وقتی اوایل دهه 1980 طی تعطیلات زمستانی به عنوان مربی موناکو پا به هایبری گذاشت به وجد آمد. به شوق. ادعا کرد نسیمی متفاوت در روحش دمیده شد. گفت حال و هوایی دیگر یافت. گفت "...هایبری در دل ساختمان‎های پنهان بود. جلو می‎رفتید و جلو. چیزی هویدا نمی‎شد. خیابان کم عرض و خانه‎های دو طبقه. تا این که ناگهان هایبری هویدا می‎شد. چسبیده به خانه‎های مسکونی". حالا هم با خروج از ایستگاه مترو آرسنال استادیوم امارات را نمی‎بینید. باید به سمت راست خیابان گیلسپی بپیچید تا ناگهان با استادیوم آرسنال روبرو شوید. آمیزه شیشه و فولاد. تصویر غول آسای بازیکنان بزرگ از عصری به عصر دیگر که دست در گردن هم انداخته‎اند. پاشیده شدن رنگ سرخ به هر نما و هر قاب. استادیومی که با نام آقای پروفسور گره خورد. با شخصیت آرسن ونگر.

ونگر در سپتامبر 1996 پا به شمال لندن گذاشت و افق فوتبال انگلیس را عوض کرد. انحصار الکس فرگوسن و منچستر را شکست. استانداردهای لیگ برتر را بالا برد. سیستم بازیکن‎یابی را متحول ساخت. علم نوین را با فوتبال گره زد. نظام تغذیه بازیکنان را به کلی تغییر داد. نایل ورناک مربی قدیمی بریتانیایی متعلق به سنت دایناسورهای فوتبالی جزیره گفت "... همه سناریوهای ما تغییر کردند و ونگر دگرگونی بزرگی ایجاد کرد".
پیش از ونگر در انگلیس بازیکنان بدون سپری کردن دوره‎های مربیگری روی نیمکت می‎نشستند. بی‎اعتنا به علمی شدن فوتبال. بی‎اعتنا به استاندارهای جاری در سایر کشورهای اروپایی. پس از او دریافت مدارک مربیگری از یک سو و به روز کردن دائمی خود از سوی دیگر مورد قبول همگان قرار گرفت. باب ویلسن سنگربان قدیمی آرسنال گفته "... یک بار به دیدار ونگر شتافتم و از این که تلویزیون ندارد حیرت کردم. ولی دستم را به آرامی گرفت و به اتاقی برد که مونیتور بسیار بزرگی روی دیوار به چشم می‎خورد. روی دیوار برنامه رقابت‎های فوتبال در اروپا جلب نظر می‎کردند. می‎دانست کدام بازی در چه ساعتی پخش می‎شود. او آن جا اطلاعاتش را به روز می کرد". در عین حال ونگر در توصیف رویکرد تکنولوژیکی‎اش به فوتبال توضیح داده "... پی کامپیوتری کردن آدم‎ها نیستم. به آزادی بازیکن بر مبنای عقل سلیم و مدیریت خوب اعتقاد دارم. به مهیا کردن زمینه شکوفایی".

بریتانیایی‎ها که خود را صاحب فوتبال می‎دانستند تا پیش از ورود ونگر نگاهی متکبرانه به مربیان خارجی می‎انداختند. ورود بازیکنان خارجی به لیگ برتر از اوایل دهه 1990 افزایش یافته بود، ولی نشانی از مربیان خارجی در جزیره به چشم نمی‎خورد. بریتانیایی‎ها اعتقاد داشتند مربیان خارجی درک درستی از فوتبال ندارند. در چنین قابی جوزف ونگلوی مربی اهل اسلواکی استون ویلا به عنوان نخستین مربی غیر بریتانیایی فصل 1992-1991 را با دشواری در انگلیس سپری کرد. آستون ویلا به زحمت از سقوط نجات یافت و او با خفت به خانه بازگشت. فوتبال انگلیس پیش از ورود ونگر با تعصب آمیخته به لودگی از مربیان اخراجی غیر بریتانیایی یاد می‎کرد. تونی آدامز بعدها اعتراف کرد خوابش را هم نمی‎دید ونگر فرانسوی در انگلیس موفق شود. چنان که الکس فرگوسن در بدو ورود ونگر به کنایه گفت "... کسی که از ژاپن آمده چی در باره فوتبال انگلیس می‎داند؟ او تازه کار است. بهتر است دانش خود را در ژاپن خرج کند نه این جا" او کمی بعد در باره دانش ونگر و اشرافش به چند زبان گفت "... می‎گویند اون خیلی باهوش و با دانش، می‎گویند پنج تا زبان می‎دونه. یه جوون از ساحل عاج آوردم که اونم پنج تا زبون می‎دونه". ولی فرگوسن بزرگ هم بعدها زبان به ستایش از دستاوردهای ونگر می‎کرد.

توفیق ونگر بود که نگاه بریتانیایی‎ها به مربی خارجی را عوض کرد. پس از او بود که سایر باشگاه‎ها دربدر دنبال مربی غیر بریتانیایی با انگاره‎های نو گشتند. سیاهه مربیان خارجی لیگ برتر یک دهه پس از ورود ونگر نمایانگر عوض شدن آن نگاه بود: کریستین گروس بلژیکی در تاتنهام، جیانلوکا ویالی در چلسی، ژرارد هولیه در لیورپول، ژان تیگانا در فولام،. کلودیو رانیری در چلسی، رافا بنیتس در لیورپول، ژوزه مورینیو در چلسی، ژاک سانتینی در تاتنهام، آلن پرین در پورتسموث، مارتین یال در تاتنهام. همین طور نشستن سون گوران اریکسون و فابیو کاپلو روی نیمکت تیم ملی انگلیس که حریمی مقدس برای انگلیسی ها بشمار می‎رفت. ولی هیچ یک از آن‎ها نه حضور دیرپای ونگر در انگلیس را داشتند و نه تاثیرگذاری‎اش را.

اکنون هجده سال از ورود آرسن به آرسنال سپری شده و 43 باشگاه لیگ برتری 207 مربی را آورده و برده‎اند و او هنوز روی آن نیمکت نشسته. روی نیمکت سرخ آرسنال. در این مدت او دعوت بزرگترین باشگاه‎های اروپا - مثل رئال مادرید – را رد کرد و به آرسنال وفادار ماند. در این مدت آرسنال 1880 گل توسط 100 بازیکن زد. در این مدت آرسنال اولین باشگاه انگلیسی شد که رئال مادرید، یوونتوس، اینتر و میلان را در خانه‎های شان شکست داد. حالا 2/19 درصد همه بازی‎های تاریخ آرسنال در لیگ در دوران ونگر انجام شده‎اند و همین طور 70 درصد همه بازی‎هایش در اروپا. حالا آرسن و آرسنال تاریخ را ورق زده‎اند.

به قلم دکتر حمیدرضا صدر